Pengenalan dan sejarah

Nazam adalah warisan puisi Melayu yang berasal daripada puisi Arab. Ia mula berkembang ke Tanah Melayu sejak kedatangan Islam sekitar abad ke-12 (Abdul Latif, 2013). Nazam mula tersebar di Melaka pada abad ke-15 dan berkembang luas di Melaka pada abad ke-20. Nazam diambil daripada perkataan bahasa  Arab yang bermaksud gubahan puisi yang meliputi sajak atau syair. Menurut Kamus At-tullab Arab-Melayu (1994), nazam bererti merangkai, mengarang, menyusun dan mengatur. Definisi ini menunjukkan bahawa Nazam bermakna puisi dan istilah bernazam bermaksud berlagu. Nazam terbahagi kepada dua versi lagu iaitu versi Serkam dan  versi Tanjung. Nazam turut berkembang di beberapa buah negeri iaitu di Terengganu, Pahang, Negeri Sembilan dan Melaka. Nazam di Melaka mengandungi Nazam Asli yang berteraskan ajaran Islam manakala Nazam Kreatif yang berdasarkan peristiwa atau kisah semasa yang didendangkan bersama alat muzik bergendang secara berkumpulan yang tidak bercanggah dengan ajaran Islam dan warisan seni budaya Melayu (Abdul Latif, 2013). Persembahan Nazam boleh dimainkan oleh kaum lelaki dan wanita.

 

Lirik lagu Nazam

 

Nazam Rukun Islam          

 

Allah Allah Azzawajal Tuhan kami

kami minta akan ampun  dosa kami

Lindungilah perjalanan hidup kami

kepada Mu ku berserah ya illahi

 

 

Agama Islam dipersusun atas lima

mengucap syahada tanda iman yang pertama

 

yang kedua solat itu tiang agama

yang ketiga puasa ramadan bulan utama

 

(Ulang)

Yang keempat keluar zakat jika sampai

nisab harta milik kamu jangan lalai

 

yang kelima naik haji ke baitullah

jika ada kuasa wajiblah

 

Fungsi dan Peranan

Nazam adalah medium dalam menyampaikan ajaran Islam, hukum-hakam dan kisah-kisah nabi. Persembahan Nazam sering diadakan dalam majlis rasmi Kerajaan Negeri serta dalam acara keramaian masyarakat Melayu seperti majlis perkahwinan, kenduri kesyukuran dan lain-lain lagi. 

Busana/ Aksesori

Tiada pakaian yang khusus dalam persembahan Nazam ini. Walau bagaimanapun, busana yang sering digunakan adalah pakaian yang melambangkan identiti kemelayuan seperti baju Melayu bagi lelaki dan baju kurung atau kebaya bagi wanita. 

Peralatan/ Bahan-Bahan

Persembahan Nazam Asli tidak diiringi dengan alatan muzik,  berbeza dengan persembahan Nazam Kreatif yang diiringi dengan alunan muzik sebagai menambahkan lagi keunikan kesenian ini. Alat muzik yang digunakan bagi mengiringi persembahan ini adalah terdiri daripada perkusi ‘chimes’, ‘conga’, ‘cajon’, ‘tamborine’, ‘shaker’ dan ‘yanke’.

Tokoh dan Pencapaian

Puan Norliza binti Haji Md Yamin merupakan penggiat muda Nazam di negeri Melaka. Beliau berpengalaman luas dalam kesenian Nazam dan banyak terlibat dalam mengangkat kesenian Nazam di negeri ini termasuk di peringkat sekolah dan institusi pengajian tinggi. Antara sumbangan beliau adalah mengadakan pertandingan Nazam dan persembahan Nazam di negeri Melaka. Secara tidak langsung, peranan beliau telah berhasil menyebar luas dan mengangkat nilai estetika Nazam kepada masyarakat. 

Sumber Rujukan

      i.        Bahan Bacaan

Abdul Latiff Abu Bakar. (2013). Puisi Nazam Melaka. Jurnal Peradaban Melayu, 8, 61-87.

Hussain bin Unang, 1994, Kamus At-tullab Arab-Melayu, Kuala Lumpur
Darulfikir.

    ii.        Tokoh (jika ada temu bual tokoh)

Norliza binti Md Yamin. (2023). Tokoh Budaya Melaka 2019 (Penggerak Seni Budaya Melaka). Temubual pada 21 September 2023.