Pengenalan dan sejarah

Sejarah asal-usul persembahan Bangsawan adalah dari India yang bernama Wayang Parsi atau Mendu yang bergerak ke seluruh rantau dan akhirnya tiba di Pulau Pinang pada sekitar tahun 1870-an. Negeri Kedah juga tidak ketinggalan mengalami fenomena persembahan Bangsawan apabila munculnya kumpulan-kumpulan Bangsawan seperti Kumpulan Bangsawan Seri Kedah yang dipimpin oleh Tuan Haji Morad Ibrahim. Haji Morad Ibrahim merupakan tokoh bangsawan negeri Kedah yang telah menghasilkan banyak karya bangsawan yang berkualiti dan telah dipersembahkan di seluruh Malaysia.

Fungsi dan Peranan

Persembahan Bangsawan kini seringkali dipersembahkan sebagai acara pentas di panggung-panggung seperti di Istana Budaya dan auditorium JKKN serta lain-lain panggung oleh produksi tertentu bagi terus menghidupkan kesenian ini.

Busana/ Aksesori

Pementasan Bangsawan sering menggunakan busana indah dan cantik seperti pakaian golongan istana dan raja bagi menghidupkan watak-watak golongan tersebut, manakala watak orang kampung dan miskin digambarkan memakai pakaian yang lusuh dan buruk.

Peralatan/ Bahan-Bahan

Persembahan melibatkan penggunaan panggung, teknik lampu dan set saiklorama yang bertukar bagi melatari pentas. Alat muzik yang digunakan ialah piano, biola, gong, tabla, gendang, drum dan arkodion.

Kaedah / Cara Penyediaan/ Cara Persembahan

Watak

Para pelakon tidak terikat dengan penggunaan skrip. Pelakon hanya menuturkan dialog secara spontan berdasarkan jalan cerita yang diberikan oleh pengarah. Cerita Bangsawan merupakan satu persembahan drama tradisi yang berkisar tentang kisah raja-raja yang berkisarkan tentang alam kayangan dan nyata. Umpamanya "Jula Juli Bintang Tujuh". Watak-watak dalam bangsawan biasanya terdiri daripada raja dan permaisuri, pahlawan, putera kacak dan puteri yang cantik, hamba, jin dan raksaksa. Watak wira atau wirawati juga dipanggil Seri Panggung atau Orang Muda selaku watak utama.

Pembukaan Panggung

Persembahan pembukaan dimulakan dengan muzik pembukaan sebagai overture dan boleh juga dibuka dengan tarian sebagai pembukaan. Kebiasaanya muzik-muzik yang dimainkan bergantung kepada latar cerita. Selepas overture persembahan diteruskan dengan extra-turn pembukaan.

Extra-turn pembukaan ini bersifat pilihan di mana ia bermaksud tidak wajib diadakan. Ia boleh diteruskan dengan gurindam dan syair atau boleh juga diadakan sebagai tanda selamat datang kepada penonton. Extra-turn pembukaan perlulah menggunakan lagu yang rancak atau tarian yang pantas.

Gurindam dan syair kebiasaannya digunakan untuk menceritakan jalan cerita dan di dalam puisi tersebut akan menyebut nama pemerintah, bencana yang akan menimpa negara dan meninggalkan tanda tanya pada penghujung syair atau gurindam. Ianya bertujuan untuk memudahkan penonton untuk memahami jalan cerita tersebut. Usai gurindam dan syair, lagu buka tirai akan dimainkan. Lagu buka tirai perlulah berdurasi pendek dan perlu dimainkan terlebih dahulu sebelum tirai diangkat dan berhenti setelah tirai dibuka sepenuhnya.

Lagu yang dimainkan perlulah mengikut emosi dalam setiap babak. Sebagai contoh, sebelum tirai ditutup emosi terakhir di dalam babak tersebut itu ialah emosi yang sedih. Oleh itu, lagu yang dimainkan semasa hendak menutup tirai haruslah menggunakan lagu yang sedih. Kebiasaannya babak di dalam cerita bangsawan mempunyai 5 hingga 7 babak. Babak yang pertama akan dimulakan dengan babak di dalam istana dan diakhiri dengan babak di dalam istana. Ini kerana, pada babak pertama raja akan memberi titah manakala babak terakhir menceritakan situasi raja  juga memberi titah

Tokoh dan Pencapaian

Antara naskhah Bangsawan yang boleh dianggap sebagai karya terbaik Haji Morad Ibrahim adalah Lagenda Terung Pipit yang dihasilkan pada sekitar 1990-an. Lagenda Terung Pipit mengisahkan tentang Kerajaan Lindungan Bulan yang mengalami konflik dengan kerajaan Bumi Bengkalih. Kehebatan Laksamana Terung Pipit digambarkan dengan kesaktiannya menghasilkan Bahtera Emas Lapis Suasa yang ditimbulkan dari perut laut Kuala Kedah.

Sepanjang penglibatan Morad Ibrahim dalam dunia teater dan bangsawan, menerima pelbagai anugerah mengiktiraf peranan dan sumbangannya yang tidak kenal penat dan lelahnya itu. Antaranya ialah sijil penghargaan badan penulis Persatuan Penulis Nasional Kedah (PENULIS); Anugerah Seni Negeri Kedah Darul Aman 2003 oleh Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan pada 28 Disember 2003; dan, Anugerah Sumbangsih daripada Sekolah Menengah Kebangsaan Tunku Anum Tunku Abdul Rahman bersempena Hari Anugerah Cemerlang 2004.

Menerima Anugerah Citra Budi daripada Universiti Utara Malaysia (UUM) Sintok. Pada tahun 2011, Yayasan Artis 1Malaysia (YA1M) menyumbang RM1,000 yang disampaikan oleh Datuk Irwan Shah (DJ DAVE), Pengerusi YA1M.

Morad Ibrahim menerima Anugerah Penggiat Seni 2013 oleh Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara, Kedah pada 25 Jun 2023 dengan hadian RM3,000. Ini satu penghargaan besar kepadanya yang disepakati oleh enam panel hakim terdiri daripada Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara, Kedah, Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri Kedah, Jabatan Pendidikan Negeri Kedah, Jabatan Muzium Kedahdan Kraftangan Malaysia Kedah.

Morad Ibrahim menerima Anugerah Khas sebagai penghargaan atas sumbangan dalam industri teater bersempena Festival Teater Malaysia (FTM) 2016 daripada Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara (JKKN) yang berlangsung di Auditorium JKKN Kedah pada 20 hingga 26 November 2016.

Kebawah Duli Yang Maha Mulia Sultan Kedah telah menganugerah Morad Ibrahim denga darjah kebesaran Ahli Mahkota Kedah (A.M.K) 27 Januari 2004, Pingat Jasa Kebaktian (P.J.K) dan Pingat Perkhidmatan Lama (P.P.L). Seri Paduka Baginda Yang Dipertuan Agong ke-XI, Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah telah menganugerah darjah Ahli Mangku Negara (A.M.N) 5 Jun 1999.

 

 

Sumber Rujukan

1. Tokoh:
2. a)    Encik Abdul Jalil bin Husain
3. b)   Encik Saiful Azwan Abdul Aziz