Pengenalan dan sejarah

Hari Moyang merupakan sambutan kebesaran masyarakat Orang Asli daripada etnik Mah Meri terutama sekitar Kampung Sungai Bumbun di Pulau Carey. Masyarakat Mah Meri akan mengadakan hari pemujaan khas untuk “moyang laut” atau dipanggil “puja pantai” yang disambut pada tarikh yang ditetapkan lembaga adat kampung mengikut perkiraan berdasarkan kalendar Cina.  Upacara ini dibuat secara besar-besaran oleh penduduk kampung yang diketuai oleh pawang. Mereka akan berarak dari kampung hingga ke tepi laut dengan iringan paluan muzik tradisional bagi memulakan upacara memuja pantai. Hari Moyang dipercayai oleh suku Mah Meri sebagai hari moyang-moyang mereka dari alam lain turun melawat bumi. Secara tradisi, upacara ini bermula sejak bertahun lamanya berdasarkan legenda yang telah wujud kira-kira 200 tahun dahulu dimana tongkang membawa penumpang dan barangan terperangkap dalam ribut besar di Pulau Carey, berhampiran Tanjung Rhu, di Selat Melaka. Tiada seorang pun penduduk pulau menyangka kapal itu akan bertahan menempuh ribut itu, tetapi sesuatu mengejutkan berlaku apabila mereka melihat tongkang itu seolah-olah diseret ke pantai oleh kuasa yang tidak diketahui. Penduduk kampung percaya Moyang Getah menyelamatkan tongkang itu dan penumpangnya.

Fungsi dan Peranan

1. Penjagaan dan Penyampaian Adat dan Tradisi: Hari Moyang berfungsi sebagai waktu untuk memperingati serta mengekalkan adat dan kepercayaan turun-temurun, memastikan kelangsungan identiti budaya masyarakat Orang Asli.

2. Memohon Perlindungan dan Keberkatan: Ia juga menjadi platform untuk memohon kesejahteraan, perlindungan, dan keberkatan daripada roh moyang atau nenek moyang sebagai sebahagian daripada kepercayaan animisme mereka.

Busana/ Aksesori

1. Sampin dan Kain Sarung Tradisional: Lelaki dan wanita memakai kain sarung khas yang sering dihias dengan corak etnik sebagai simbol warisan budaya.

2. Aksesori Kepala (Tengkolok atau Sigar): Biasanya diperbuat daripada daun atau kain tradisional, digunakan oleh lelaki sebagai tanda penghormatan.

3. Kalung dan Gelang Tradisional: Dibuat daripada manik, kayu, atau akar kayu, aksesori ini dipakai untuk menunjukkan ikatan dengan alam semula jadi.

4. Busana Berbahan Asli (Daun atau Kulit Kayu): Pakaian yang dibuat dari daun, kulit kayu, atau serat semula jadi untuk mencerminkan kehidupan yang selari dengan alam.

5. Sampir atau Selendang: Selendang khas sering dikenakan oleh wanita sebagai simbol kelembutan dan keterikatan dengan tradisi.

Peralatan/ Bahan-Bahan

1. Dupa dan Kemenyan: Digunakan untuk membakar harum-haruman bagi memanggil atau menghormati roh moyang.

2. Gendang dan Alat Muzik Tradisional: Digunakan untuk memainkan irama khas yang mengiringi upacara dan tarian tradisional.

3. Daun-daun dan Bunga-bungaan: Daun dan bunga tertentu digunakan dalam upacara sebagai simbol persembahan kepada roh moyang.

4. Patung atau Arca Moyang: Patung-patung kecil yang melambangkan roh nenek moyang sering digunakan sebagai medium untuk berhubung dengan mereka.

5. Alat-alat Persembahan: Seperti dulang atau bekas khas untuk meletakkan makanan, minuman, atau bahan-bahan lain yang dipersembahkan kepada roh moyang.

Api atau Obor: Api digunakan sebagai simbol penerangan dan kekuatan, sering kali dinyalakan sepanjang upacara berlangsung

Kaedah / Cara Penyediaan/ Cara Persembahan

Upacara Hari Moyang masyarakat Orang Asli biasanya dijalankan melalui beberapa kaedah utama:

1. Penyembahan dan Persembahan: Persembahan seperti makanan, bunga, dan kemenyan diletakkan di hadapan arca atau tempat yang dianggap suci sebagai tanda penghormatan kepada roh nenek moyang.

2. Upacara Pembakaran Kemenyan: Kemenyan atau dupa dibakar untuk memanggil dan menyucikan kawasan, selain mewujudkan suasana yang penuh hormat bagi roh moyang.

3. Tarian dan Muzik Tradisional: Tarian ritual yang diiringi gendang, gong, atau alat muzik tradisional lain dipersembahkan sebagai tanda penghormatan dan juga untuk berhubung dengan dunia spiritual.

4. Jampi dan Mantera: Tok batin atau ketua upacara akan melafazkan jampi dan mantera bagi memohon perlindungan, kesejahteraan, dan keberkatan daripada roh nenek moyang.

5. Ritual Penyucian: Dalam sesetengah komuniti, peserta upacara melakukan ritual penyucian dengan air atau herba untuk melambangkan penyucian diri sebelum berhubung dengan roh nenek moyang.

6. Jamuan Makanan Tradisional: Upacara sering diakhiri dengan jamuan bersama untuk menyatukan komuniti serta melambangkan perkongsian berkat yang diterima daripada roh moyang.

Sumber Rujukan

1. Bahan Bacaan

 (i) Ayu Haswida Bt Abu Bakar, Duratul Ain Dorothy Jonathan Linggang, Wirasant Wirunsakunphiban, Rachod Nusen (2024). Mah Meri’s Main Jo-Oh (Hari Moyang Puja Pantai Ritual Dance): From Traditional To A Tourism Art Entertainment. Dendang Alam. UMS. https://jurcon.ums.edu.my/ojums/index.php/GA/article/view/5182

 (ii) Kosmo. (2024). [VIDEO] 200 suku Mah Meri teruskan tradisi Hari moyang laut. Kosmo Online. https://www.kosmo.com.my/2024/02/15/200-suku-mah-meri-teruskan-tradisi-hari-moyang-laut/

 (iii) Mohd Adzlan Mat Sidek (2024) MAH MERI – Tradisi Memperingati Moyang Laut. Malaysian Gazette Online.  https://malaysiagazette.com/2024/02/16/mah-meri-tradisi-memperingati-moyang-laut/

  (iv) Nor Ashikin Leman (2016). Sambutan Hari Moyang Mah Meri penuh unsur mistik. Berita Harian Online. https://www.bharian.com.my/bhplus-old/2016/01/111091/sambutan-hari-moyang-mah-meri-penuh-unsur-mistik

2. Tokoh (jika ada temu bual tokoh)