Sagol juga dikenali sebagai Sinagol atau Siagol merupakan makanan istimewa bagi masyarakat etnik Bajau Laut dan Suluk yang yang sangat popular di kawasan daerah Semporna, Lahad Datu, Sandakan dan Kudat. Hidangan ini dinamakan berdasarkan perkataan dalam bahasa Bajau Laut “Sagol” yang membawa maksud “campur” atau “campuran” melibatkan gabungan isi ikan, hati ikan serta pelbagai rempah untuk menghasilkan rasa yang unik dan beraroma. Sagol sering diperbuat daripada jenis ikan yang mempunyai organ dalaman hati yang besar seperti ikan pari, ikan buntal atau ikan ogos (parrot fish). Kadangkala, hidangan istimewa ini turut menggunakan ikan jerung atau dalam bahasa Bajau Laut disebut sebagai “Kalitan” yang terdiri daripada empat jenis iaitu jerung putih (Kalitan Pote’), jerung pasir (Kalitan Tutungan), jerung paus (Kalitan Battikan) dan jerung tukul (Kalitan Pababag) (Alulakkal Kalingkung, 2024). 

Foto 1: Sagol

Sumber: Ihsan Penulis, 2024

Makanan ini terhasil daripada campuran isi ikan yang telah direbus atau dikukus yang dihancurkan bersama kunyit, bawang putih, bawang merah, serai, dan cili padi kemudian dimasak sehingga kesemua bahan sebati. Sagol boleh dimasak dalam bentuk kering (tanpa kuah) atau basah (berkuah), bergantung kepada cita rasa masing-masing (Jamilah Alulakkal, 2024). Hidangan ini biasanya dimakan bersama-sama putu, aggang ataupun nasi panas. 

Kehadiran sagol sebagai hidangan tradisional juga mencerminkan kemahiran masyarakat Bajau dalam menyediakan ikan yang berisiko seperti ikan buntal, yang memerlukan kepakaran tertentu untuk menghilangkan racunnya sebelum dimasak (Alulakkal Kalingkung, 2024). Justeru itu, Sagol bukan sekadar hidangan makanan, tetapi juga mencerminkan kebolehan dan pengalaman masyarakat etnik Bajau Laut dan Suluk dalam mengolah hasil laut secara kreatif dan selamat serta melambangkan keunikan budaya kulinari mereka yang banyak bergantung kepada sumber laut sebagai sebahagian besar daripada diet harian.