Pengenalan dan sejarah

Zapin Lenga, salah satu variasi tertua dalam tarian zapin Melayu Johor, mengekalkan ciri-ciri generik zapin di daerah Muar. Keistimewaannya terletak pada gaya pergerakan tubuh, langkahan kaki, hayunan, dan liuk tubuh yang sederhana namun mantap dan tegap. Walaupun gerakannya kelihatan sederhana, teknik langkahan kaki, bengkokkan lutut, dan liuk tubuh memerlukan ketahanan tenaga yang konsisten.

Fungsi dan Peranan

Zapin Lenga berfungsi sebagai hiburan dalam majlis keramaian dan upacara keagamaan, serta medium dakwah dan pendidikan melalui lirik lagu dan gerak tari yang menyampaikan mesej moral. Ia juga memperkukuh ikatan sosial dalam komuniti dan menjadi simbol identiti budaya Melayu Johor.

Busana/ Aksesori

Penari lelaki mengenakan baju Melayu Teluk Belanga lengkap dengan samping dan songkok, manakala penari wanita memakai baju kurung atau kebaya kurung yang dihiasi aksesori seperti rantai dan dokoh. Warna pakaian diselaraskan untuk meningkatkan estetika persembahan, mencerminkan keindahan seni tradisional Melayu.

Peralatan/ Bahan-Bahan

Persembahan Zapin Lenga diiringi oleh alat muzik tradisional seperti gambus, dan marwas, yang memberikan ritma dan melodi kepada tarian.

Kaedah / Cara Penyediaan/ Cara Persembahan

Zapin Lenga mempunyai enam langkah atau ragam, dikenali sebagai Langkah Satu hingga Langkah Enam. Setiap langkah diselang-seli dengan 'Kopak' dan diakhiri dengan 'Wainab'. Lagu-lagu yang sering mengiringi tarian ini termasuk "Naam Sidi" dan "Anak Ayam". Gerak tari menekankan kelembutan dan kemanisan, sesuai ditarikan oleh penari wanita. Persembahan dimulakan dengan penari memasuki pentas dalam formasi tertentu, diikuti dengan gerakan yang selaras dengan irama muzik pengiring. Setiap langkah disusun untuk menceritakan kisah atau menyampaikan mesej tertentu, menjadikan persembahan ini bukan sahaja hiburan tetapi juga sarat dengan nilai budaya dan moral.

Tokoh dan Pencapaian

Adiguru Zapin Lenga ialah Wak Sukur @ Haji Sukur bin Basir, yang mewarisi tarian ini daripada Wak Rabu @ Rabu bin Haron dari Kampung Lenga Batu 28. Lahir pada tahun 1950 di Kampung Mencil dan membesar di Lenga, beliau mula bermain dalam kumpulan Ghazal, Ceracap Inai, dan muzik Gambus pada usia 13 tahun bersama Wak Rabu. Selepas pemergian Wak Rabu, Wak Sukur menjadi adiguru Zapin Lenga dan meneruskan tradisi ini. Walaupun popularitinya merosot akibat ketiadaan pewaris muda, usaha memelihara dan memartabatkan Zapin Lenga diteruskan oleh penggiat seni dan komuniti setempat, memastikan warisan budaya ini tidak lenyap ditelan zaman.

Sumber Rujukan

Bahan Bacaan

Nusantara Performing Arts Research Center. (2022, 28 Julai). Siri Pengabsahan Zapin Johor - Zapin Lenga [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=Vr3Qp-jOifA&t=78s

Mustaffa, N., & Idris, M. Z. (2020). Analysing Step Patterns on the Malaysian Folk Dance Zapin Lenga. Journal of Computational and Theoretical Nanoscience, 17(2-3), 1503-1510.

Tokoh: 

Allahayarham Wak Rabu @ Rabu bin Haron

Wak Sukur @ Haji Sukur bin Basir